THÔNG TIN TÓM TẮT VỀ NHỮNG KẾT LUẬN MỚI
CỦA LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Tên đề tài: Thân thể trong thơ trữ tình Việt Nam sau 1986
Chuyên ngành: Lí luận văn học
Mã số: 9.22.01.20
Nghiên cứu sinh: Chung Thị Thúy
Cán bộ hướng dẫn: PGS.TS. Lê Lưu Oanh
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Những kết luận mới của luận án
– Thân thể thuộc về con người, việc tìm hiểu và thể hiện con người không thể không tìm hiểu về thân thể, không thể không dựa vào miêu tả thân thể. Khi cái tôi được giải phóng, cái tôi trở thành vấn đề được văn học quan tâm một cách ráo riết, thì đó cũng chính là lúc thân thể được quan tâm nhiều nhất, bởi vì thân thể là thứ thuộc về cá nhân cụ thể, mang tính cá nhân nhất, người ta không thể chịu những nỗi đau bệnh tật thay cho người khác được. Do đó, nhận thức về thân thể cũng là nhận thức ý nghĩa về mỗi cá nhân.
– Văn học nghệ thuật từ xưa đã quan tâm đến thân thể con người, nhưng ở mỗi một thời kì, văn học lại dồn trọng tâm chú ý đến những phương diện khác nhau, có nguyên tắc thể hiện khác nhau. Ngoài ra, yếu tố thể loại, cá tính sáng tạo cũng chi phối quan niệm về thân thể và cách thể hiện thân thể. Như vậy, nghiên cứu về thân thể trong văn học nói chung, thơ trữ tình nói riêng, có thể nhận ra sự thay đổi trong quan niệm nghệ thuật về con người, sự thay đổi trong cảm hứng sáng tác và nhận ra những dấu ấn của văn hóa chính trị xã hội ở mỗi một thời kì nhất định.
– Mặc dù có sự khác biệt về văn hóa, nhưng cả phương Tây và Trung Quốc đều có chung một xu hướng, đó là một thời kì coi nhẹ vai trò của thân thể, nhưng càng về sau, càng nhận thức rõ hơn tầm quan trọng của thân thể trong tất cả các lĩnh vực. Trong sáng tác văn học, bên cạnh việc chú ý khám phá đời sống tinh thần phong phú phức tạp, thì việc khám phá về thân thể, quan tâm đến nhu cầu bản năng của con người cũng được các nhà văn chú ý.
– Luận án xác lập quan niệm về thân thể và đặc trưng của thân thể trong văn học.
– Trong tương quan so sánh với thân thể và nguyên tắc kiến tạo thân thể trong thơ ca giai đoạn trước, người viết nhận thấy thơ trữ tình sau 1986 có sự kế thừa thơ ca truyền thống, nhưng cũng có nhiều cách tân mới mẻ, những cách tân này thể hiện rất rõ ở sự thay đổi của chính trị, văn hóa, xã hội cũng như cảm hứng sáng tác, quan niệm nghệ thuật về con người. Thơ trữ tình giai đoạn này quan tâm đến phương diện tự nhiên, phương diện xã hội và phương diện cá nhân của thân thể. Những phương diện khác nhau của thân thể được trình hiện lên trong thơ trữ tình đã cho thấy thơ ca giai đoạn này quan tâm nhiều hơn đến đời sống cá nhân của con người, cảm hứng sáng tác đã chuyển từ cảm hứng ngợi ca, cảm hứng sử thi sang cảm hứng đa dạng nhiều cung bậc, cảm hứng đời tư, đi sâu vào những phương diện của đời sống từng bị lãng quên, lắng nghe tiếng thổn thức của mỗi cá nhân trong cuộc sống bộn bề. Thân thể trong thơ ca giai đoạn này đã được kiến tạo với nguyên tắc riêng, những thủ pháp nghệ thuật trong từng bài thơ cụ thể dưới sự chi phối bởi nguyên tắc đó cũng có những nét khác biệt.
Đề tài này có thể mở rộng nghiên cứu thân thể trong thơ ca ở những giai đoạn khác nhau, ở những nền văn học khác nhau. Bên cạnh đó, cũng có thể nghiên cứu thân thể trong những thể loại văn học khác nhau, thân thể trong sáng tác của từng tác giả, thân thể trong các trào lưu văn học khác nhau…. Người viết thiết nghĩ, đây là một hướng nghiên cứu có tiềm năng, mà luận án này chỉ là những phác thảo ban đầu.
