PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong lịch sử phát triển của nền âm nhạc hàn lâm cổ điển, cây đàn Piano luôn được mệnh danh là “vua của các loại nhạc cụ” bởi sự đa dạng trong kỹ thuật trình tấu cũng như khả năng diễn tấu tuyệt vời của nó. Xuyên suốt lịch sử âm nhạc thế giới qua các thời kỳ, các tác phẩm viết cho cây đàn piano luôn chiếm vị trí quan trọng cả về chất lượng cũng như số lượng so với các nhạc cụ khác. Từ cuối thế kỷ XVIII cho đến đầu thế kỷ XIX, cây đàn piano đã có sự phát triển mạnh mẽ về hình thức và cấu trúc cũng như những cải tiến về kỹ thuật trong đó đặc biệt là pedal đã tăng thêm khả năng trình diễn một cách tinh tế của cây đàn piano. Cho tới trào lưu âm nhạc Lãng mạn của châu Âu (thế kỷ XIX) thì khả năng tỉnh tế của cây đàn được khai thác mạnh mẽ cả về kỹ thuật cũng như sự phong phú về tiếng đàn. Các nhạc sĩ của thời kỳ Lãng mạn mà đại diện là Frederic Chopin, Franz Lizst, Frank Schubert, Robert Schumann v.v. đã làm cho cây đàn Piano trở nên quen thuộc với đại đa số quần chúng với những giai điệu tuyệt đẹp đi vào lòng người, những nét chạy kỹ thuật hoành tráng, sự khai thác triệt để tính năng của Pedal đã làm say mê công chúng yêu âm nhạc thời bấy giờ. Trong đó, những sáng tạo của Chopin là một cuộc cách mạng trong nhiều lĩnh vực liên quan tới sáng tác, biểu diễn, giảng dạy và nhất là các quan điểm về kỹ thuật chơi đàn. Những cải cách của ông không những ảnh hưởng tới sự phát triển của âm nhạc thế giới lúc bấy giờ mà còn tiếp tục đi tới ngày nay. Nhiều quan điểm của ông đến ngày nay vẫn là những điểm cơ bản để những người chơi Piano phải luôn ghi nhớ.
Như chúng ta đã biết, Chopin là một nhà soạn nhạc vĩ đại và nghệ sĩ piano thiên tài người Ba Lan. Trong cuộc đời ngắn ngủi của mình (1810 – 1849), ông đã viết hơn 230 tác phẩm, phần lớn cho Piano và ông được coi là một trong các nhạc sĩ vĩ đại nhất của trào lưu âm nhạc Lãng mạn. F. Liszt đã từng nói: “Tôi ngưỡng mộ ông như một thiên tài thực sự do Chúa cử tới.” [30, tr273]
Cây đàn Piano được du nhập từ châu Âu sang Việt Nam từ khoảng đầu thế kỷ XX. Kể từ khi thành lập Trường Âm nhạc Việt Nam năm 1956, cũng là lúc nền Piano chuyên nghiệp Việt Nam chính thức ra đời. Mặc dù mới chỉ có 60 năm, trong khi lịch sự Piano thế giới đã trải qua hơn 500 năm, nhưng ngành Piano chuyên nghiệp Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận ở trong và ngoài nước. Trong đó không thể không nhắc tới chiến thắng vang dội của Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Thái Sơn tại cuộc thi piano quốc tế mang tên Chopin lần thứ 10 ở Ba Lan năm 1980.
Là một thế hệ giảng viên trẻ được đào tạo cơ bản tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, đặc biệt tôi đã được học tập và nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của GS.TS.NGND Trần Thu Hà. Bên cạnh đó, qua kinh nghiệm thực tiễn trong những năm giảng dạy, biểu diễn và với mong muốn thực hiện một công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu về lĩnh vực Piano, trong đó tôi luôn ấp ủ, trăn trở một số câu hỏi: vì sao một đất nước trải qua chiến tranh dài lâu và gặp vô vàn khó khăn trong quá trình phát triển, một nền Piano hoàn toàn non trẻ lại có thể sản sinh ra một tài năng âm nhạc lớn như NSND Đặng Thái Sơn, phải chăng ảnh hưởng của Chopin ở Việt Nam là một điều kỳ diệu, một mối duyên lành hay là một sự cộng hưởng sáng tạo tuyệt đẹp? Ngành Piano ở Việt Nam có liên quan thế nào đến sự nghiệp âm nhạc Chopin?
Những câu hỏi trên đã thôi thúc tôi nghiên cứu đề tài này, không chỉ với mong muốn có điều kiện nghiên cứu chuyên sâu về ngành Piano mà còn tìm ra phần nào lời giải đáp cho những câu hỏi như trên của mình. Với hy vọng những mong muốn của tôi sẽ giúp khẳng định rõ tầm quan trọng của Chopin trong đào tạo Piano chuyên nghiệp tại Việt Nam và đóng góp những giải pháp nhằm giải quyết phần nào những bất cập, hạn chế trong công tác đào tạo và biểu diễn tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam và các cơ sở đào tạo chuyên nghiệp khác trên cả nước, nhằm góp phần đào tạo nên những nghệ sĩ Piano toàn diện trên cả hai lĩnh vực biểu diễn cũng như sư phạm.
Vì tất cả những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài: “Ảnh hưởng của âm nhạc Chopin trong nghệ thuật Piano Việt Nam” là đề tài nghiên cứu của luận án.
