THÔNG TIN VỀ LUẬN ÁN
Tên luận án: Nghiên cứu tiêu chí phân vùng thích nghi đất đai ứng dụng công nghệ cao cho sản xuất lúa và rau màu (Nghiên cứu cụ thể trong điều kiện tỉnh An Giang)
Chuyên ngành: Quản lý Đất đai Mã ngành: 98050103
Họ tên nghiên cứu sinh: Phan Chí Nguyện
Người hướng dẫn khoa học: PGs. Ts. Phạm Thanh Vũ và Gs. Ts. Lê Quang Trí
Cơ sở đào tạo: Trường Đại học Cần Thơ
1. Tóm tắt nội dung luận án
Nghiên cứu thực hiện nhằm bước đầu xây dựng bộ tiêu chí ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp để phục vụ cho việc phân vùng khả năng thích nghi đất đai cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao. Kết quả là cơ sở khoa học giúp phát triển ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh có điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường tương đồng như tỉnh An Giang.
Nghiên cứu hệ thống hóa các lý luận về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong và ngoài nước, kết hợp với các văn bản quy phạm pháp luật đề tài nghiên cứu để xây dựng các tiêu chí cho yêu cầu trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Trên cơ sở đó, tiến hành tham vấn 114 chuyên gia bao gồm người dân, nhà quản lý và nhà khoa học để xác định các yêu cầu chất lượng và tiêu chí chẩn đoán cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh An Giang bởi phương pháp đánh giá đa mục tiêu của Sharifi (1990). Qua đó, nghiên cứu cũng xây dựng bảng phân cấp tiêu chí chẩn đoán cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao thông qua việc kế thừa các nghiên cứu trước đây, tham vấn ý kiến chuyên gia và người dân. Bên cạnh đó, nghiên cứu khảo sát điều kiện thực tế tại địa phương và xây dựng các đặc tính về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường phục vụ phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh An Giang thông qua 11 cuộc đánh giá nhanh nông thôn có sự tham gia. Trên cơ sở đó, nghiên cứu tiến hành phân vùng thích nghi đất đai cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao trên cơ sở của quy trình và phương pháp đánh giá thích nghi đất đai của FAO (1976 và 2007).
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và các văn bản quy phạm pháp luật công nghệ cao, nghiên cứu xây dựng được bốn yêu cầu chung và 20 yêu cầu cụ thể cho sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Trên cơ sở các yêu cầu cho sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao nghiên cứu tham vấn ý kiến của các chuyên gia bao gồm người nông dân, nhà quản lý và nhà khoa học đã xây dựng được 9 yêu cầu chất lượng cho canh tác lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh An Giang. Qua đó, nghiên cứu cũng đã thiết lập được 21 tiêu chí chẩn đoán cho canh tác lúa và 20 tiêu chí chẩn đoán cho canh tác ngô ứng dụng công nghệ cao.
Trên cơ sở các yêu cầu về chất lượng và tiêu chí chẩn đoán cho sản xuất lúa, ngô ứng dụng công nghệ cao. Kết quả đã xây dựng được bảng phân cấp tiêu chí cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao tại điều kiện thực tiễn của tỉnh An Giang. Từ đó, kết quả cũng đã xây dựng được quy trình xây dựng bảng phân cấp tiêu chí cho sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với bốn bước thực hiện cơ bản bao gồm (1) Xác định các yêu cầu cơ bản (sơ bộ) cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao; (2) Xác định yêu cầu chung và yêu cầu cụ thể cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh An Giang; (3) Xây dựng yêu cầu chất lượng và các tiêu chí chẩn đoán cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao; (4) Xây dựng bảng phân cấp khả năng phù hợp cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao trên cơ sở tham vấn ý kiến chuyên gia và kế thừa các số liệu đã được công bố.
Dựa vào quy trình thực hiện đánh giá đất đai của FAO (1976 và 2007), kết quả đã xây dựng được 03 vùng khả năng cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao từ 192 đơn vị đặc tính đất đai về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và môi trường. Trong đó, vùng có khả năng phù hợp cao nhất cho sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao với mức thích nghi trung bình (S2), và vùng có diện tích thích nghi chiếm nhiều nhất cho phát triển lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao trên địa bàn tỉnh An Giang là vùng không thích nghi (N). Từ đó cho thấy trong điều kiện sản xuất nông nghiệp ở tỉnh An Giang vẫn chưa đạt tiêu chí sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Từ yếu tố giới hạn của vùng thích nghi cho canh tác lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao, những hạn chế và khó khăn trong thực hiện sản xuất ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh An Giang. Nghiên cứu xây dựng một số giải pháp về công trình và phi công trình nhằm nâng cao khả năng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại tỉnh An Giang theo hướng phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu.
2. Những kết quả mới của luận án
– Nghiên cứu đã tổng hợp và xây dựng được các tiêu chí cho phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao cho cây lúa và ngô trên địa bàn tỉnh An Giang; Từ kết quả tổng hợp và xây dựng các tiêu chí trên đã ứng dụng để phân vùng khả năng phát triển lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao cho tỉnh An Giang.
– Nghiên cứu đã đưa ra được quy trình các bước thực hiện bảng phân cấp khả năng phù hợp cho việc xác định vùng có khả năng phát triển sản xuất lúa và ngô ứng dụng công nghệ cao trên cơ sở nghiên cứu thực tế cụ thể.
3. Các ứng dụng/khả năng ứng dụng trong thực tiễn, các vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu:
– Nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả về năng suất và chất lượng sản phẩm, thân thiện với môi trường, tạo điều kiện ổn định về thị trường tiêu thụ. Đồng thời nâng cao hiệu quả sử dụng đất cũng như nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân của tỉnh An Giang.
– Góp phần phục vụ cho các công trình nghiên cứu khoa học, trong giáo dục cũng như góp phần xây dựng các điều kiện phục vụ cho sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long phù hợp với điều kiện thực tiễn.
– Bước đầu tổng hợp và xây dựng được các tiêu chí ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp, do vậy nên làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo khi các ứng dụng công nghệ cao ngày càng phát triển.
– Nghiên cứu này chỉ xét đến các nhóm chủ thể là người dân, nhà quản lý và nhà khoa học mà chưa xét đến nhà doanh nghiệp, nhà xuất khẩu. Do vậy, trong những nghiên cứu tiếp theo cần nghiên cứu thêm các chủ thể trên và mối quan hệ giữa các chủ thể để có các yêu cầu thống nhất nhằm hướng đến sản xuất ứng dụng công nghệ cao mang tính bền vững hơn.
