MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của luận án
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH), suy thoái đất và hoang mạc hóa ngày càng nghiêm trọng, việc đánh giá đúng tiềm năng đất đai là nền tảng để lập kế hoạch và quản lý tài nguyên đất bền vững vì nó giúp chúng ta biết liệu tài nguyên có bị suy thoái hay nâng cao được chất lượng hay không. Công tác điều tra và đánh giá tiềm năng đất đai ở Việt Nam đã được thực hiện từ nhiều năm và là cơ sở quạn trọng trọng định hướng không gian và đề xuất giải pháp sử dụng bền vững tài nguyên đất. Những nghiên cứu trước đây không những đã làm sáng tỏ các đặc điểm, tính chất và tiềm năng của tài nguyên đất trên nhiều vùng lãnh thổ, mà còn đưa ra được giải pháp khai thác hợp lý tiềm năng đất đai, làm căn cứ để ra quyết định chiến lược về quy hoạch và sử dụng bền vững tài nguyên đất.
Thái Bình và Nam Định là các tỉnh ven biển thuộc vùng đồng bằng sông Hồng (ĐBSH), hội tụ đầy đủ các điều kiện tự nhiên và xã hội cho phát triển nông nghiệp đa dạng và toàn diện. Những năm gần đây, các loại sử dụng đất (SDĐ) nông nghiệp ở hai tỉnh đã được chuyển đổi mạnh mẽ nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế. Tuy vậy việc chuyển đổi này chứa đựng nhiều rủi ro khi thiếu những nghiên cứu chuyên sâu vì khả năng thích hợp của mỗi loại sử dụng đất với điều kiện sinh thái của mỗi khu vực là khác nhau. Đặc biệt trong điều kiện chiều dài đường bờ biển của hai tỉnh khoảng 128 km, sản xuất nông nghiệp (SXNN) tại khu vực đã và đang chịu nhiều tác động tiêu cực trực tiếp của BĐKH mà tiêu biểu là hạn hán, ngập úng và xâm nhập mặn (XNM).
Tại vùng ĐBSH và đặc biệt là khu vực 2 tỉnh Thái Bình – Nam Định đã có một số nghiên cứu về đánh giá đất đai cho SXNN và quy hoạch SDĐ dưới tác động của BĐKH. Tuy nhiên, các kết quả đánh giá đất đai chưa đi sâu vào đặc thù riêng của khu vực đồng bằng ven biển mà cụ thể là khu vực trọng điểm sản xuất nông nghiệp Thái Bình – Nam Định.
Xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn cấp thiết và luận cứ về sửdụng hợp lý tài nguyên đất, việc phân tích, đánh giá đất đai phục vụ sản xuất nông nghiệp bền vững trong bối cảnh BĐKH của khu vực Thái Bình và Nam Định là vấn đề nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn hiện nay.
